Yeni yasa, “yeşil büyüme” hedefiyle net sıfır emisyon vizyonunu esas alıyor. "Adil geçiş", "Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)", "Gönüllü karbon piyasaları", "İklim adaleti" gibi temel kavramlar da Kanun kapsamında tanımlanmış durumda.
Türkiye’nin "ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve göreceli kabiliyetler" ilkesi doğrultusunda eşitlik, şeffaflık, sürdürülebilirlik ve entegrasyon gibi değerler gözetilecek. Kamu kurumları, özel sektör ve bireyler, kamu yararına alınan düzenlemelere uymakla yükümlü olacak.
İklim Değişikliği Başkanlığı görevde
Kanun ile İklim Değişikliği Başkanlığı’na geniş yetkiler verildi. Kurumlar arası koordinasyonun sağlanması, karbon fiyatlandırmasına dayalı mekanizmaların oluşturulması, sera gazı verilerinin toplanması ve izlenmesi gibi görevler Başkanlık bünyesinde yürütülecek.
Başkanlık, gerekli bilgi ve belgeleri kamu ve özel kuruluşlardan talep edebilecek. Ulusal Coğrafi Bilgi Platformu verileri öncelikli olarak kullanılacak, eksik veriler ise ilgili kamu kurumlarıyla yapılacak protokollerle temin edilecek.
Sıfır emisyon hedefi
Sera gazı emisyonlarının azaltımı, Ulusal Katkı Beyanı ve net sıfır emisyon hedefi çerçevesinde sürdürülecek. Enerji, su ve hammadde verimliliği, yenilenebilir enerji kullanımı, sıfır atık uygulamaları gibi önlemlerle emisyonların düşürülmesi hedefleniyor.
Doğal karbon yutaklarının korunması ve artırılması için orman, mera, tarım ve sulak alanlarda çeşitli tedbirler alınacak. Uyum faaliyetleri kapsamında, iklim değişikliği kaynaklı risklerin azaltılması, dirençli tarım uygulamalarının yaygınlaştırılması, su kaynaklarının yönetimi ve afet erken uyarı sistemlerinin güçlendirilmesi planlanıyor.
Her ilde Koordinasyon Kurulu kurulacak
Her ilde, vali başkanlığında İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu kurulacak. Yerel iklim değişikliği eylem planları, valilik koordinasyonunda ve belediyelerin işbirliğiyle hazırlanacak. Bu planlarda adil geçiş ilkeleri esas alınacak, yerel koşullara özel stratejiler geliştirilecek.
Başkanlık, sektörel etkilenebilirlik analizlerini iklim modelleri aracılığıyla periyodik olarak gerçekleştirecek.
Finansman kaynakları çeşitlendirilecek
İklim değişikliğiyle mücadele projeleri için finansman kaynakları çeşitlendirilecek. Yeşil sermaye piyasası araçları, banka finansmanı, sigorta araçları ve teşvik mekanizmaları bu kapsamda desteklenecek. Çevre Bakanlığı, döngüsel ekonomi ve sıfır atık uygulamalarına yönelik zorunlu kullanım oranlarını belirlemek üzere diğer bakanlıklarla koordinasyon sağlayacak.
İklim Değişikliği Başkanlığı, Türkiye Yeşil Taksonomisi’ni kuracak ve iklim teşvik mekanizmalarını geliştirecek. Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) için yasal altyapı oluşturulacak. SKDM'nin kapsamı, usul ve esasları Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenecek.
Emisyon Ticaret Sistemi kuruluyor
Kanunla birlikte, Türkiye’de Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kurulacak. ETS kapsamında faaliyet gösteren işletmeler, sera gazı emisyon izni almak zorunda olacak. Tahsisat planlamaları, Başkanlık tarafından yapılacak ve Resmi Gazete'de yayımlanacak.
Yıllık doğrulanmış emisyon değerine karşılık gelen tahsisatların teslimi zorunlu olacak. Teslim yükümlülüklerini yerine getirmeyen işletmeler için cezai yaptırımlar öngörülüyor. Tahsisatlar elektronik ortamda kayden ihraç edilecek, transfer edilmeden haczedilemeyecek.
Karbon Piyasası Kurulu yetkili olacak
ETS piyasasının düzenlenmesi ve yönetimi Karbon Piyasası Kurulu tarafından gerçekleştirilecek. Kurul, ETS kapsamında tahsisat dağılımı, birincil piyasa satışları, denkleştirme oranları gibi konularda karar alacak. Kurul, Bakan yardımcıları ve ilgili kurum başkanlarından oluşacak. Oyların eşitliği halinde, Kurul Başkanının oyu belirleyici olacak.
Danışma Kurulu oluşturulacak
Danışma Kurulu, TOBB Başkanının başkanlığında çeşitli sivil toplum kuruluşları, meslek birlikleri ve özel sektör temsilcilerinden oluşacak. Kurul, ETS ve uluslararası karbon piyasasına ilişkin istişari kararlar alacak ve bu kararları Karbon Piyasası Kuruluna sunmak üzere Başkanlığa iletecek.
Süreçler Başkanlık tarafından yönetilecek
ETS ile ilgili emisyon izleme, raporlama ve doğrulama süreçleri Başkanlık tarafından yönetilecek. ETS piyasasında işlemler, piyasa işletmecisi tarafından yürütülecek. Piyasa işletmecisi, tahsisat transferleri ve kaydi işlemler için gerekli sistemi kurmakla ve saklamasını sağlamakla yükümlü olacak.
Piyasa işletmecisi ayrıca mali işlemler ve piyasa şeffaflığı konusunda sorumlu olacak. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ise piyasa bozucu davranışlara yönelik denetim usul ve esaslarını belirleyecek.
Kamuoyu bilgilendirilecek
Toplumun iklim değişikliğine karşı duyarlılığını artırmak amacıyla kamuoyunu bilgilendirme, eğitim ve kapasite geliştirme çalışmaları yürütülecek. Tüm eğitim düzeylerinde müfredat güncellemeleri yapılacak. Yeşil iş gücü yetiştirilmesi hedefi doğrultusunda Milli Eğitim Bakanlığı ve YÖK ile koordinasyon sağlanacak.
