Ad aktarması, bir varlığın veya kavramın doğrudan adı yerine onunla ilişkili başka bir sözcüğün ifade edilmesidir. Sanatın amacı, anlatımı daha güçlü ve etkileyici kılmaktır. Ad aktarması, mecaz-ı mürsel olarak da bilinir.
Örnek verecek olursak, "Tüm okul alkışladı." cümlesinde aslında okul değil, okulda bulunanlar alkışlamıştır. Burada "okul" kelimesi insanların yerine kullanıldığından dolayı ad aktarması vardır.
AD AKTARMASI ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
- İsimlerin yerine kullanılır, gerçek anlamdan uzaklaşmadan farklı bir varlığı karşılar.
- Mecaz anlam içerir ama benzetme amacı yoktur.
- Sanatlı söyleyişte bulunur.
- Günlük dilde sıkça karşımıza çıkar.
AD AKTARMASI ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Ad aktarması birkaç farklı yol ile yapılabilir.
1- Yer-İnsan ilişkisi: Yerin adı, orada yaşayanlar için kullanılır. "Arjantin kupayı kazandı." Bu cümlede kastedilen, Arjantin'de yaşayan insanlar ya da müsabakayı kazanan oyunculardır.
2- İç-Dış İlişkisi: Nesnenin içi, dışı ya da parçası, tamamını anlatmak için kullanılır. "Bir tabak yedim." Bu cümlede kastedilen tabak değil, içindeki yemektir.
3. Sanatçı-Eser ilişkisi: Sanatçının adı, eseri için kullanılır. "Bugün Namık Kemal okudum." Bu cümlede kastedilen Namık Kemal'in kendisi değil, yazdığı bir eserdir.
4- Yer-Kurum İlişkisi: Mekan veya yer ismi, oradaki yetkililer veya kurum için kullanılabilir. "Meclis karar aldı." Burada kastedilen meclis binası değil, binanın içindeki milletvekilleridir.
5-Araç-Kullanıcı ilişkisi: Bir araç, onu kullanan kişi yerine de kullanılır. "Tekerlekler isyan etti." Bu cümlede tekerlek değil, araç sahibi veya şoförler kastedilir.
AD AKTARMASI ÖNEMİ NEDİR?
Ad aktarması, edebiyatta ve günlük yaşantıda önemli bir anlatım aracıdır. Tekrarları önleyerek, ifadeyi güçlü ve estetik hale getirmektedir. Şiirlerde, edebi metinlerde ve hitabet sanatında kullanılır. Mecaz anlamın da doğmasına yardımcı olmaktadır.
