Demans, bireyin hafıza, düşünme ve karar verme gibi bilişsel yeteneklerinde bozulmaya yol açan bir hastalıklar grubunu tanımlıyor. Genellikle yaşlılıkla ilişkilendirilse de, bazı sistemik hastalıklar veya genetik nedenlerle genç yaşlarda da görülebiliyor. Uzmanlara göre, demans bir hastalıktan çok, çeşitli hastalıkların ortak sonucu olan bir klinik durum olarak değerlendiriliyor.
Demans Türleri Nelerdir?
Farklı beyin hasarlarına göre şekillenen dört temel demans tipi bulunuyor.
En sık görülen demans tipi Alzheimer hastalığı olurken, vasküler demans, Lewy cisimcikli demans ve frontotemporal demans da diğer türler arasında yer alıyor. Her bir türde belirtiler farklılık gösterebiliyor. Örneğin, Lewy cisimcikli demansta halüsinasyonlar sık görülürken, frontotemporal demansta daha çok kişilik değişimleri ve dil becerilerinde bozulma öne çıkıyor.
Alzheimer ile Demans Arasındaki Fark Nedir?
Alzheimer, demansa neden olan en yaygın hastalık olarak öne çıkıyor.
Demans, genel bir bilişsel bozulma tablosunu tanımlarken, Alzheimer bu tablonun en sık görülen nedenidir. Alzheimer hastalığı ilerledikçe, unutkanlık, karar verme zorluğu, yön bulamama ve davranış değişiklikleri gibi belirtiler giderek artıyor. Bu hastalığın evreleri erken, orta ve ileri evre olarak sınıflandırılıyor.
Demansın Belirtileri Neler?
İleri yaş grubunda en çok dikkat çeken belirti hafıza kaybı oluyor.
Demansın en yaygın belirtisi, bireyin geçmişe dair bilgileri unutması veya aynı soruyu defalarca sorması şeklinde görülüyor. Zamanla konuşma bozuklukları, görsel algı zayıflığı, karar vermede zorlanma ve kişilik değişiklikleri gibi belirtiler de tabloya ekleniyor. Psikolojik olarak ise depresyon, paranoya ve halüsinasyon gibi şikayetler gözlemlenebiliyor.
Demans Nasıl Teşhis Ediliyor?
Mini Mental Test ve görüntüleme yöntemleri tanı sürecinde kullanılıyor.
Demans şüphesiyle başvuran hastalara ilk olarak Mini Mental Test uygulanıyor. Test sonucuna göre ileri nörolojik değerlendirmeler yapılıyor. Beyin MR’ı, bilgisayarlı tomografi (BT), nöropsikolojik testler ve gerekli durumlarda belden sıvı alma işlemi de teşhis sürecinde rol oynuyor. Teşhis sonrası, hastalığın türü ve evresi belirlenerek tedavi planı oluşturuluyor.
Demans Tedavisi Nasıl Yapılıyor?
Tam iyileşme mümkün olmasa da semptomları hafifletmeye yönelik tedaviler uygulanıyor.
İlerlemiş demans türlerinde tamamen iyileştirici bir tedavi bulunmamakla birlikte, ilaç tedavileri ve destekleyici uygulamalar hastalığın etkilerini hafifletmeyi amaçlıyor. Kolinesteraz inhibitörleri ve memantin gibi ilaçlarla belirtilerde düzelme sağlanabiliyor. Depresyon, uykusuzluk ve davranış bozukluklarına yönelik ek tedaviler de gerekebiliyor.
Demans Önlenebilir Mi?
Risk faktörlerinin azaltılması, hastalığın gelişimini yavaşlatabiliyor.
Demansın kesin olarak önlenmesi mümkün olmasa da, bazı yaşam tarzı değişiklikleriyle risk azaltılabiliyor. Düzenli egzersiz, dengeli beslenme, sigaradan uzak durmak, zihinsel aktivitelerle meşgul olmak ve kronik hastalıkların kontrol altında tutulması, demansın ilerlemesini yavaşlatmada önemli rol oynuyor. Özellikle tansiyon, diyabet ve kolesterol gibi kardiyovasküler risk faktörlerinin yönetimi öneriliyor.
