Tıp literatüründe sıkça duyulan ancak çoğu zaman yanlış yorumlanan kavramlardan biri neoplazmadır. Hastaların patoloji raporlarında karşılaştığı bu terim, özellikle kanser şüphesiyle incelenen dokularda gündeme gelir. Ancak “neoplazma” kelimesinin her zaman doğrudan kanseri işaret etmediğini bilmek gerekir. Bu yazıda, neoplazmanın ne olduğundan tiplerine, patoloji raporlarındaki değerlendirmesinden “kanser mi değil mi?” sorusuna kadar en çok merak edilen konuları ayrıntılı olarak ele alacağız.
NEOPLAZMA NEDİR?
Tıp dilinde neoplazma, kelime kökeni itibarıyla “yeni oluşum” anlamına gelir. Bir organ ya da dokuda hücrelerin kontrolsüz ve düzensiz şekilde çoğalmasıyla ortaya çıkan anormal doku büyümelerini ifade eder. Neoplazmalar iyi huylu (benign) ya da kötü huylu (malign) olabilir. Bu nedenle “neoplazma” kelimesi doğrudan kanser anlamına gelmez; yalnızca hücresel düzeyde olağan dışı bir büyümeyi işaret eder.
NEOPLAZMA NASIL ORTAYA ÇIKARILIR?
Neoplazmaların varlığı genellikle biyopsi ya da cerrahi örnekleme yoluyla elde edilen dokuların patolojik incelemesi ile ortaya çıkarılır. Radyolojik görüntüleme yöntemleri (MR, BT, ultrason) şüpheli kitleleri gösterebilir ancak kesin tanı için mikroskobik inceleme şarttır.
Patologlar, incelenen dokuda hücrelerin yapısına, büyüme hızına ve çevre dokularla ilişkisine bakarak neoplazmanın iyi huylu mu kötü huylu mu olduğunu belirler. Böylece tedavi planı doğru şekilde yönlendirilir.
PATOLOJİ RAPORUNDA NEOPLAZMA DEĞERİ NASIL DEĞERLENDİRİLİR?
Hastaların en çok zorlandığı konulardan biri patoloji raporlarında geçen “neoplazma” ifadesinin nasıl yorumlanacağıdır. Patoloji raporunda yer alan bu ifade, hücrelerde olağan dışı bir büyümenin saptandığını gösterir. Ancak bunun kanser olup olmadığı, raporun devamında belirtilen “benign” ya da “malign” tanımlamalarıyla netleşir.
- Benign neoplazma: İyi huylu, çevre dokulara yayılma eğilimi olmayan, genellikle cerrahiyle tamamen çıkarılabilen kitlelerdir.
- Malign neoplazma: Kötü huylu, çevre dokulara yayılabilen ve metastaz yapabilen tümörlerdir.
Dolayısıyla raporun yalnızca bir kısmına bakarak kesin yargıya varmak yanıltıcı olabilir.
NEOPLAZMA TİPLERİ NELERDİR?
Tıp literatüründe neoplazmalar farklı kriterlere göre sınıflandırılır:
- Benign Neoplazmalar: Lipom (yağ dokusu tümörü), adenoma (bez dokusu tümörü) gibi örneklerdir. Vücutta kontrolsüz büyüme yapmazlar.
- Malign Neoplazmalar: Karsinom, sarkom, lenfoma ve lösemi gibi türleri içerir. Bu gruptaki neoplazmalar yayılma ve metastaz yapma potansiyeline sahiptir.
- Prekanseröz Lezyonlar: Henüz tam olarak kansere dönüşmemiş ancak risk taşıyan dokusal değişikliklerdir.
Bu sınıflandırma, tedavi yöntemlerinin seçilmesinde kritik öneme sahiptir.
NEOPLAZMA KANSER Mİ?
Halk arasında sık sorulan sorulardan biri “Neoplazma kanser mi?” sorusudur. Bu sorunun yanıtı hayır, her neoplazma kanser değildir şeklindedir. Neoplazma yalnızca anormal hücre büyümesini ifade eder. Ancak bazı neoplazmalar zamanla kansere dönüşebilir.
Örneğin; iyi huylu bir neoplazma olan “adenom” yıllar içinde kanserleşebilir. Bu nedenle patoloji raporlarında çıkan neoplazmalar mutlaka hekim tarafından değerlendirilmelidir.
PATOLOJİDE NEOPLAZMA NE DEMEK?
Patolojide “neoplazma” ifadesi, incelenen doku örneğinde hücrelerin olağan dışı çoğalma eğilimini tanımlar. Bu kavram bir “ön tanı” gibidir; kesinleşmesi için ayrıntılı mikroskobik inceleme yapılır. Yani, patoloji raporunda “neoplazma” yazıyorsa bu, kesin kanser teşhisi değildir; daha çok sürecin başlangıcında kullanılan bir tanımlamadır.
NEOPLAZMA RASTLANILMAMIŞTIR İFADESİNİN GEÇERLİ OLDUĞU HASTALIKLAR NELERDİR?
Birçok hasta raporlarında “neoplazma rastlanılmamıştır” ifadesiyle karşılaşır. Bu ifade, incelenen dokuda olağan dışı bir hücre büyümesine rastlanmadığını gösterir. Yani kanser veya tümöral oluşum bulunmamıştır.
Bu sonuç; gastrit, ülser, iltihabi bağırsak hastalıkları, enfeksiyon kaynaklı lezyonlar ya da basit kistik yapılar gibi birçok tümör dışı hastalıkta görülebilir. Dolayısıyla bu ifade, hasta açısından genellikle olumlu bir bulgudur.
