Prolaktin nedir? Yüksekliği ve düşüklüğü ne anlama gelir?

Prolaktin, hipofiz bezinden salgılanan ve özellikle süt üretimi ile ilişkili olan önemli bir hormondur. Kadınlarda ve erkeklerde farklı işlevleri bulunan bu hormon, aynı zamanda adet döngüsü, cinsel fonksiyonlar ve üreme sağlığı üzerinde de rol oynar. Prolaktin seviyelerindeki anormallikler çeşitli sağlık sorunlarının habercisi olabilir.

PROLAKTİN NEDİR?

Prolaktin, beyinde yer alan hipofiz bezinin ön lobundan salgılanan bir hormondur. Sıklıkla "süt hormonu" olarak anılan prolaktin, emzirme döneminde meme dokusunun süt üretmesini sağlar. Bunun yanında üreme fonksiyonları, adet düzeni ve cinsel istek üzerinde de etkili bir hormondur. Kandaki prolaktin seviyesi, kan testi ile ölçülür.

PROLAKTİN KAÇ OLMALI?

Kadınlarda prolaktin düzeyi genellikle 15-25 µg/L, erkeklerde ise 5-10 µg/L aralığında olmalıdır. Bu değerlerin üzerinde olması prolaktin yüksekliği (hiperprolaktinemi), altında olması ise prolaktin düşüklüğü olarak adlandırılır.

PROLAKTİN DÜŞÜKLÜĞÜ NEDİR?

Prolaktin düşüklüğü, hipofiz bezinin yeterli miktarda hormon üretememesi sonucu ortaya çıkar. Kadınlarda yetersiz süt üretimi, yumurtlama bozuklukları, erkeklerde ise cinsel işlev bozuklukları ve sertleşme sorunları bu duruma eşlik edebilir. Nedenleri arasında hipofiz bezi hasarı, bazı ilaçların kullanımı ve hormonal dengesizlikler yer alır.

PROLAKTİN YÜKSEKLİĞİ NEDİR?

Prolaktin yüksekliği, hipofiz bezinin olması gerekenden fazla prolaktin üretmesidir. Bu durum kadınlarda adet düzensizliği, kısırlık, göğüsten süt gelmesi gibi belirtilere neden olabilirken; erkeklerde cinsel isteksizlik, erken boşalma ve meme ucundan akıntı gibi belirtilerle kendini gösterebilir. En sık görülen nedeni, hipofiz bezindeki iyi huylu tümör olan prolaktinomadır.

PROLAKTİN YÜKSEKLİĞİ BELİRTİLERİ

• Adet düzensizliği

• Kısırlık

• Meme ucundan süt gelmesi

• Cinsel istekte azalma

• Erkeklerde ereksiyon sorunları

• Vajinal kuruluk

• Kemik yoğunluğunda azalma

• Kilo artışı

PROLAKTİN YÜKSEKLİĞİNE NEDEN OLAN FAKTÖRLER

• Hipofiz bezinde iyi huylu tümör (prolaktinoma)

• Stres

• Gebelik ve emzirme

• Bazı ilaçlar (antidepresanlar, doğum kontrol hapları vb.)

• Uykusuzluk

• Meme ucu travması

• Tiroid hormon dengesizlikleri

PROLAKTİN TESTİ NEDEN YAPILIR?

Prolaktin testi, kandaki prolaktin düzeyini ölçerek hormon dengesizliklerini değerlendirmede kullanılır. Özellikle aşağıdaki durumlarda bu test istenebilir:

• Kısırlık araştırmaları

• Adet düzensizlikleri

• Hipofiz tümörleri

• Cinsel isteksizlik

• Süt üretimi problemleri

• Görme problemleri ve baş ağrıları

PROLAKTİN TESTİ NASIL YAPILIR?

Prolaktin testi, genellikle sabah aç karnına alınan kan örneği ile gerçekleştirilir. Kadınlarda adet döngüsünün belirli dönemlerinde yapılması önerilebilir. Sonuçlar, kişinin yaşına, cinsiyetine ve sağlık geçmişine göre değerlendirilir.

PROLAKTİN YÜKSEKLİĞİ TEDAVİSİ

Prolaktin yüksekliği durumunda öncelikle altta yatan neden belirlenir. Hipofiz bezindeki tümörlerde ilaç tedavisi tercih edilir. Bazı vakalarda MR görüntüleme ile hipofiz bezinin detaylı incelenmesi gerekebilir. Prolaktin seviyeleri genellikle ilaç tedavisiyle 2-3 ay içinde normale döner. Gereken durumlarda cerrahi müdahale ya da radyoterapi gibi tedavi seçenekleri gündeme gelebilir.