Orta Doğu’da süregelen çatışmaların simgesi haline gelen Demir Kubbe, sadece askeri değil, aynı zamanda siyasi ve teknolojik bir savunma başarısı olarak da dikkat çekiyor. İsrail tarafından geliştirilen bu hava savunma sistemi, özellikle kısa menzilli roket saldırılarına karşı gösterdiği yüksek başarı oranıyla dünya kamuoyunun gündeminden düşmüyor. Peki, Demir Kubbe nedir, nasıl çalışır, maliyeti nedir ve gerçekten sandığımız kadar etkili midir?
DEMİR KUBBE NEDİR?
Demir Kubbe (İngilizce: Iron Dome), İsrail tarafından kısa menzilli füze, roket ve havan tehditlerine karşı geliştirilen, mobil hava savunma sistemidir. İlk kez 2011 yılında kullanılmaya başlanan bu sistem, özellikle sivil yerleşim alanlarına yönelik saldırılara karşı yüksek başarı oranı ile dikkat çekmiştir. Demir Kubbe, radar, komuta kontrol merkezi ve önleyici füze bataryalarından oluşan entegre bir yapıya sahiptir. Bu sistem, tehdit oluşturan mühimmatı algılar, değerlendirir ve gerekirse havada imha eder.
DEMİR KUBBE NASIL ÇALIŞIR?
Demir Kubbe’nin çalışma prensibi üç aşamaya dayanır: tespit, takip ve imha. Sistem öncelikle Elta yapımı ELM-2084 radarları ile bir roket ya da havan saldırısını algılar. Ardından komuta kontrol merkezi, tehdidin yörüngesini analiz ederek hedefin sivil yerleşim alanlarına düşüp düşmeyeceğini belirler. Eğer hedef sivil bölgeleri tehdit ediyorsa, Tamir isimli önleyici füzelerle roket havada vurularak etkisiz hale getirilir. Her müdahale, saniyeler içinde tamamlanır. Sistem, gereksiz mühimmat kullanmamak için sadece tehdit oluşturan atışlara karşılık verir.
DEMİR KUBBE NASIL BİR ŞEY?
Demir Kubbe, görsel olarak oldukça sade ve mobil bir yapıya sahiptir. Genellikle kamyon ya da römorklar üzerine entegre edilmiş radar ünitesi, füze fırlatma rampası ve komuta kontrol ünitesinden oluşur. Her bir bataryada 20’ye kadar Tamir füzesi yüklüdür. Sistem, hem şehir merkezlerinde hem sınır bölgelerinde kolaylıkla konuşlandırılabilir. Yüksek teknolojiye sahip bu sistem, gece-gündüz ve her hava koşulunda çalışabilecek donanıma sahiptir.
DEMİR KUBBE MENZİLİ
Demir Kubbe’nin menzili 4 ila 70 kilometre arasındadır. Bu kısa menzil, onu özellikle yerel tehditlere karşı etkili kılar. Sistem, Gazze gibi yakın mesafedeki bölgelerden gelen roket saldırılarını etkisiz hale getirmek üzere optimize edilmiştir. Ancak sistemin daha yeni versiyonlarında bu menzilin 100 kilometreye kadar çıkarıldığı iddia edilmektedir.
DEMİR KUBBE NEREDE?
Demir Kubbe sistemi ağırlıklı olarak İsrail'in güney ve kuzey sınırlarında, özellikle Gazze Şeridi, Lübnan ve Suriye sınırlarına yakın bölgelerde konuşlandırılmıştır. Ayrıca başkent Tel Aviv ve Hayfa gibi büyük şehirlerin çevresinde de aktif olarak kullanılmaktadır. 2024 itibarıyla İsrail'in savunma planlamasında yaklaşık 10–12 aktif Demir Kubbe bataryası bulunmaktadır.
DEMİR KUBBE NE DEMEK?
“Demir Kubbe” tabiri, bu sistemin sivil halkı koruyan görünmez bir kalkan gibi çalışmasından ötürü kullanılmaktadır. Saldırıları havada etkisiz hale getirerek adeta bir “kubbe” gibi ülkenin üstünü kapladığı için bu isim verilmiştir. İsrail’de halk arasında bu sistem, savaş zamanlarında güvenlik ve moral unsuru olarak da sembolik bir anlam taşır.
DEMİR KUBBE'Yİ ÇÖKERTEN TÜRK
2023 yılında sosyal medyada dolaşan bazı haberlerde, İsrail’in Demir Kubbe sistemine zarar verebilecek siber yazılımların arkasında bir Türk mühendisin olduğu iddia edilmişti. Ancak bu iddiaların hiçbiri resmi kaynaklar tarafından doğrulanmamıştır. Gerçek anlamda sistemin çökertilmesi mümkün olmasa da, yoğun saldırılar sırasında kapasitesinin aşıldığı ve sızıntılar yaşandığı biliniyor.
DEMİR KUBBE HANGİ ÜLKELERDE VAR?
Demir Kubbe ilk ve en yaygın olarak İsrail tarafından kullanılmaktadır. Bunun dışında ABD, sistemin iki bataryasını test ve eğitim amaçlı olarak satın almıştır. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Azerbaycan ve Hindistan gibi ülkeler de sisteme ilgi göstermiş ya da görüşmeler yürütmüştür. Ancak şu an için aktif operasyonel olarak kullanan tek ülke İsrail'dir.
DEMİR KUBBE SİSTEMİ NEDİR?
Demir Kubbe sistemi; radar, füze fırlatma ünitesi ve komuta-kontrol merkezlerinden oluşan entegre bir hava savunma mimarisidir. Özellikle düşük maliyetli roket saldırılarına karşı yüksek etkinlik göstermesiyle tanınır. Aynı anda onlarca roketi takip edebilir ve sadece tehlike arz edenleri hedef alır. Bu akıllı ayrıştırma teknolojisi, sistemi benzerlerinden ayıran en önemli unsurdur.
TÜRKİYE'DE DEMİR KUBBE VAR MI?
Türkiye, benzer işlevleri görecek olan yerli hava savunma sistemi “Çelik Kubbe” üzerinde çalışmalarını sürdürmektedir. ASELSAN, ROKETSAN ve TÜBİTAK-SAGE iş birliğiyle geliştirilen bu sistem, insansız hava araçları ve roket saldırılarına karşı koruma sağlamayı hedeflemektedir.
1 DEMİR KUBBE KAÇ TL?
Demir Kubbe sisteminin bir bataryasının maliyeti yaklaşık 50 milyon dolardır. Tamir füzelerinin birim maliyeti ise 40 ila 100 bin dolar arasında değişmektedir. Güncel döviz kuru üzerinden hesaplandığında, 2025 yılı itibarıyla tek bir batarya Türkiye’de yaklaşık 1.6 milyar TL’ye mal olmaktadır. Bu nedenle sistemin ekonomik yükü oldukça yüksek seviyededir.
HANGİ ÜLKELERDE DEMİR KUBBE VAR?
Şu anda sadece İsrail, Demir Kubbe sistemini operasyonel olarak kullanmaktadır. ABD bu sistemi test ve değerlendirme amacıyla satın almış, ancak kendi savunma sistemleri ile entegre etmemiştir. Güney Kore, Hindistan ve bazı NATO ülkeleri ilgi göstermiş ancak henüz resmi satın alma gerçekleşmemiştir.
İSRAİL'İN KAÇ TANE DEMİR KUBBESİ VAR?
İsrail’in envanterinde 2025 itibarıyla aktif olarak konuşlandırılmış yaklaşık 12 Demir Kubbe bataryası bulunmaktadır. Bu bataryalar, ülkenin kuzeyi, güneyi ve merkez bölgelerinde stratejik olarak yerleştirilmiştir. Ayrıca bazı bataryalar mobil olarak taşınabilir şekilde konuşlandırılmakta ve gerektiğinde yer değiştirilebilmektedir.
DEMİR KUBBE NE KADAR DAYANIKLI?
Demir Kubbe, çoklu tehditlere karşı eş zamanlı müdahale yeteneğine sahiptir. Ancak sistemin başarısı sonsuz değildir. Çok yoğun füze saldırılarında zaman zaman yetersiz kalabilmektedir. 2023’teki İran destekli saldırılarda bazı füzelerin sistemden sızarak hedeflerine ulaştığı rapor edilmiştir. Buna rağmen genel başarı oranı %90’ın üzerindedir.
DEMİR KUBBE MENZİLİ KAÇ KM?
Demir Kubbe’nin etkin menzili yaklaşık 4 ila 70 kilometre arasındadır. Ancak sistemin yeni versiyonlarında bu menzilin 100 kilometreye kadar çıktığı belirtilmektedir. Genişleyen menzil, sistemin sadece sınır bölgelerinde değil, iç bölgelerde de etkin kullanılmasını sağlamaktadır.
DÜNYANIN EN İYİ HAVA SAVUNMA SİSTEMİ HANGİSİ?
Bu sorunun yanıtı tehdidin türüne göre değişebilir. Uzmanlara göre kısa menzilli tehditlerde Demir Kubbe en etkili sistemlerden biridir. Ancak orta ve uzun menzilli tehditlerde ABD'nin THAAD ve Patriot sistemleri, Rusya'nın S-400 ve S-500 sistemleri öne çıkmaktadır. Türkiye ise HISAR ve SİPER gibi yerli sistemlerle bu alandaki varlığını güçlendirmektedir.
İSRAİL'İN DEMİR KUBBESİ VAR MI?
Evet, İsrail Demir Kubbe sisteminin hem mucidi hem de tek aktif kullanıcısıdır. Bu sistem, ülkenin ulusal güvenlik politikasının temel taşlarından biri haline gelmiştir. Özellikle Gazze’den atılan kısa menzilli roketlere karşı vazgeçilmez bir savunma aracıdır.
DEMİR KUBBE'NİN MALİYETİ NEDİR?
Demir Kubbe sistemi oldukça maliyetlidir. Her bataryanın ortalama maliyeti 50 milyon dolar seviyesindedir. Tamir füzeleri ise ortalama 60 bin dolardır. Sistem her ne kadar maliyetli olsa da, sivil can kayıplarını ve altyapı zararlarını önlemesi nedeniyle İsrail açısından kritik bir yatırım olarak görülmektedir.
