Günlük hayatın vazgeçilmez bir parçası olan tuz, içerdiği sodyum sayesinde vücut için hayati öneme sahip olsa da, aşırı tüketim ciddi sağlık sorunlarına yol açıyor. Uzmanlar, fazla sodyum alımının yüksek tansiyondan böbrek taşına kadar birçok hastalığın zeminini hazırladığını vurguluyor.
1 GRAM TUZDA 400 MG SODYUM VAR
Tuzun temel bileşeni sodyum klorürdür. Ağırlık olarak tuzun yüzde 39’u sodyumdan oluşur. Buna göre 1 gram tuzda yaklaşık 390–400 miligram sodyum bulunur. Sodyum, hücreler arası su dengesinin korunmasında, sinir sistemi işlevlerinde ve kas kasılmalarında görev alır. Ayrıca kalp kasının düzenli çalışmasını sağlar ve bazı besin maddelerinin emiliminde rol oynar.
TÜRKİYE’DE TÜKETİM SINIRIN ÜÇ KATI
Dünya Sağlık Örgütü, yetişkinler için günlük 5 gram tuz sınırı öneriyor. Ancak Türkiye’de yapılan araştırmalar, kişi başı günlük tuz tüketiminin 15–18 gram seviyelerinde olduğunu gösteriyor. Bu oran, önerilen miktarın üç katına denk geliyor.
Dr. Erciyes, “Günlük tuz ihtiyacımız düşündüğümüzden çok daha düşük. Ancak farkında olmadan aşırı miktarda sodyum tüketiyoruz” dedi.
GÖRÜNMEYEN TUZ TEHLİKESİ
Uzmanlara göre insanlar genellikle “yemeklerime az tuz koyuyorum” diyerek yeterince dikkat ettiklerini sanıyor. Ancak günlük tuzun büyük bölümü sofrada eklenen tuzdan değil, paketli ve işlenmiş gıdalardan geliyor.
Salam, sosis, jambon, sucuk gibi işlenmiş et ürünleri, peynir çeşitleri, hazır çorbalar, soslar, pizza, fast-food yiyecekler, cips, kraker ve turşu gibi ürünler günlük sodyum alımını büyük ölçüde artırıyor.
AŞIRI TUZ HANGİ HASTALIKLARA NEDEN OLUYOR?
Fazla tuz tüketimi, tansiyonu yükselterek hipertansiyona yol açıyor. Bu da kalp-damar hastalıkları, inme, kalp yetmezliği ve böbrek sorunları riskini artırıyor.
Yüksek sodyum alımı mide mukozasında tahrişe neden olarak mide kanseri riskini yükseltiyor. Aynı zamanda kalsiyum kaybına yol açarak kemik erimesini hızlandırıyor ve böbrek taşı oluşumuna zemin hazırlıyor.
KİMLER DAHA DİKKATLİ OLMALI?
Fazla tuz tüketimi herkeste olumsuz etkilere yol açsa da, bazı gruplar daha yüksek risk altında.
Bunlar arasında:
-
Hipertansiyon ve kronik böbrek hastalığı olanlar,
-
Yaşlı bireyler,
-
Diyabet, obezite, metabolik sendrom veya kalp yetmezliği bulunan kişiler yer alıyor.
HANGİ TUZ SAĞLIKLI?
Uzmanlara göre ölçülü tüketildiğinde iyotlu sofra tuzu en doğru tercih. İyot, tiroid bezinin çalışması ve beyin gelişimi için gerekli bir mineral.
Deniz tuzu veya Himalaya tuzu gibi alternatiflerin ise beslenme açısından anlamlı bir üstünlüğü bulunmuyor. Bu tuzların içerdiği iz mineraller mikroskobik düzeyde olduğundan, sağlığa kayda değer bir katkı sağlamıyor.
TUZU AZALTMANIN ETKİLİ YOLLARI
-
Paketli ve işlenmiş gıdalardan uzak durun.
-
Alışverişte ürün etiketlerindeki sodyum miktarını kontrol edin.
-
Tuz yerine limon, sarımsak, sirke ve baharatlarla tatlandırma yapın.
-
Sofrada tuz bulundurmayın, gerekirse düşük sodyumlu tuz tercih edin.
-
Tuzlu peynir, zeytin ve kuruyemişleri sınırlayın.
KAN BASINCINI NASIL YÜKSELTİYOR?
Fazla tuz, vücudun su tutmasına neden olarak sıvı dengesini bozar ve kan basıncını yükseltir. Dokularda su tutulması sonucu damar içi basınç artar. Ayrıca yüksek sodyum, damar duvarlarında nitrik oksit üretimini azaltarak damarların sertleşmesine yol açar.
Uzun vadede bu durum, kronik hipertansiyon, kalp-damar hastalıkları ve böbrek yetmezliği gibi ciddi sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına neden olabilir.
Dr. Erciyes’in uyarısına göre, tuzu azaltmak yalnızca kalp sağlığını değil, tüm vücut sistemlerinin korunmasını sağlamak açısından da büyük önem taşıyor.
