Tarihte ilk kez insan DNA’sı laboratuvar ortamında üretilecek. Genetik kodlar yeniden yazılıyor, gelecek yeniden tasarlanıyor.
Dünyada ilk kez, insan DNA’sını sıfırdan üretmeyi hedefleyen çığır açıcı bir proje resmen başladı. Şimdiye kadar yalnızca teorik düzeyde konuşulan bu devrim niteliğindeki çalışmaya, dünyanın en büyük tıp yardım kuruluşlarından Wellcome Trust tarafından 10 milyon sterlinlik fon sağlandı.
Projenin amacı: sentetik insan DNA blokları üretmek, hastalıklara karşı daha dayanıklı bireyler yaratmak ve gelecekte sıfırdan bir insan kromozomu oluşturmak.
Sentetik İnsan Kalıtımı: Yeni Nesil Genetik Mühendisliği
Cambridge’deki MRC Moleküler Biyoloji Laboratuvarı’ndan Dr. Julian Sale, bu projenin biyolojide devrim yaratacağını belirtiyor:
“Hiçbir sınırımız yok. Yaşlanmayı yavaşlatan, organları yenileyen, bağışıklık sistemini güçlendiren genetik çözümler geliştiriyoruz.”
Araştırmanın ilk hedefi, insan DNA’sının büyük bloklarını üretmek ve sentetik bir kromozom oluşturarak hastalıkların genetik kaynaklarına doğrudan müdahale etmek.
Etik Endişeler: “Genetik Cin Şişeden Çıktı”
Proje bilim dünyasında heyecan yaratsa da, etik tartışmalar alevlenmiş durumda.
Beyond GM kampanya grubundan Dr. Pat Thomas, projenin kötü niyetli ellerde insanlığı tehdit eden bir teknolojiye dönüşebileceğini söylüyor:
“Bilim sadece iyilik için değil, zarar vermek için de kullanılabilir.”
Edinburgh Üniversitesi’nden Prof. Bill Earnshaw ise, teknolojinin biyolojik silahlar veya genetik olarak değiştirilmiş insanlar yaratmak için kullanılabileceğine dikkat çekiyor:
“Genetikle ilgili cin şişeden çıktı. Uygun makinelere sahip bir kurum sentetik bir canlı üretmek isterse, kim durdurabilir?”
Sahiplik Krizi: “Sentetik İnsanlar Kime Ait Olacak?”
Sentetik DNA ve organların ticari amaçla kullanılma ihtimali de projeye gölge düşürüyor.
Dr. Thomas bu noktada uyarıyor:
“Yapay insan parçaları veya sentetik bireyler üretilebilirse, bu insanların hakları ve sahipliği kime ait olacak? Bu çok tehlikeli bir soru.”
Sosyal Boyutu da Araştırılıyor
Etik, toplumsal ve bireysel etkileri göz ardı etmeyen Wellcome Trust, projeyle paralel olarak bir sosyal bilim araştırması başlattı.
Kent Üniversitesi’nden Prof. Joy Zhang liderliğindeki ekip, toplumun bu teknolojiye bakışını anlamayı hedefliyor:
“Teknolojinin insanlara ne getireceğini değil, insanların teknolojiye ne söylemek istediğini de öğrenmek istiyoruz.”
Sorumlu Bilim Mümkün mü?
Wellcome Trust’tan Dr. Tom Collins, destek kararının kolay alınmadığını vurguluyor:
“Bu teknoloji nasıl olsa geliştirilecek. Biz şimdi adım atarak en azından sorumlu, denetlenebilir bir şekilde ilerlemeyi seçtik.”
Sonuç: Gelecek Kodlanıyor
“İnsan Genomu Projesi” ile insan DNA’sı ilk kez okunmuştu, şimdi ise yazılmak üzere.
Bu gelişme, hem tıp dünyasında çığır açacak hem de insanlığın kaderine dair en büyük sorulardan birini gündeme getirecek:
İnsan mı kodları yönetir, yoksa kodlar mı insanı?
