Yaklaşık 12 yıl önce keşfedilen glimfatik sistem, beynin atık temizliğini sağlayan özel bir mekanizma olarak tanımlanıyor. Bu sistem, beyin-omurilik sıvısını kullanarak hücreler arasındaki atıkları toplar ve toplardamarlara aktarır.
UYKUDA TEMİZLİK DAHA AKTİF
Fareler üzerinde yapılan çalışmalar, glimfatik sistemin özellikle uyku sırasında çok daha aktif olduğunu gösterdi. Bu süreçte Alzheimer hastalığında rol oynayan beta amiloid proteinlerinin beyinden uzaklaştırıldığı tespit edildi. İnsanlarda yapılan araştırmalarda da tek bir uykusuz gecenin ardından beyindeki bu proteinlerin seviyesinin arttığı gözlendi.
UYKU APNESİ VE İNSOMNİA RİSKİ
Uyku apnesinde solunumun sık sık durması oksijen düşüklüğüne ve uykunun bölünmesine neden oluyor. Bu durum, beyinde toksin birikimine ve demans riskinin artmasına yol açabiliyor. Tedavi edilen hastalarda beta amiloid temizliğinin arttığı belirlendi.
İnsomnia (uykusuzluk) ise uzun vadede Alzheimer riskini artırabiliyor. Ancak tedavisinin toksin temizliği üzerindeki etkileri henüz netlik kazanmadı.
DAHA FAZLA ARAŞTIRMA GEREKİYOR
Bilim insanları, kaliteli uykunun beyin sağlığı için kritik önem taşıdığını vurguluyor. Ancak uyku bozukluklarının tedavisinin demans riskini doğrudan azaltıp azaltmadığı henüz kesinleşmiş değil. Araştırmalar, özellikle beta amiloid (Aβ) ve tau proteinlerinin uyku-uyanıklık döngüsündeki değişimlerini takip ederek yeni sonuçlar elde etmeye odaklanıyor.
UZMANLARDAN ÖNERİ
Beyin sağlığı ve bilişsel işlevler konusunda endişe duyan kişilerin uyku düzenlerini takip etmeleri ve bir hekime başvurmaları tavsiye ediliyor.
