Glukoz, kandaki ana şeker türü olarak hücrelerin enerji ihtiyacını karşılayan temel karbonhidrattır. Besinlerle alınan glukoz, kan dolaşımı aracılığıyla hücrelere taşınarak vücut tarafından enerjiye dönüştürülür. Glukoz seviyesinin normal aralığın altına ya da üstüne çıkması kısa vadede zihinsel bulanıklık, uzun vadede ise obezite ve diyabet gibi sağlık sorunlarına yol açabilir. Dengeli beslenme ve yaşam tarzı alışkanlıklarıyla glukoz seviyesinin korunması mümkündür.
GLUKOZ NEDİR?
Glukoz, tüketilen yiyecek ve içeceklerden elde edilen, vücudun ana enerji kaynağı olan bir karbonhidrat türüdür. Kana karıştıktan sonra hücrelere taşınan glukoz, metabolik süreçlerin devamlılığı için kullanılır. Glukoz seviyeleri dengede olduğu sürece çoğu zaman belirti vermezken, düşüklük veya yükseklik durumlarında vücudun işleyişi olumsuz etkilenebilir.
GLUKOZ DEĞERİ NASIL ÖLÇÜLÜR?
Glukoz ölçümü genellikle açlık kan şekeri testi ile yapılır. En az 8 saatlik açlığın ardından alınan kan örneği ile ölçüm gerçekleştirilir. Evde glukometre cihazlarıyla parmak ucundan alınan bir damla kanla da ölçüm yapılabilir. Hastane ortamında ise laboratuvar analizleriyle kanın plazma glukoz değeri belirlenir. Bunun yanı sıra HbA1c testi ile son 2-3 aylık ortalama kan şekeri düzeyi değerlendirilir. HbA1c sonuçlarına göre %5,7’nin altı normal, %5,7-6,4 arası prediyabet, %6,5 ve üzeri diyabet olarak kabul edilir.
GLUKOZ DEĞERİ KAÇ OLMALI?
Açlık durumunda normal kan şekeri değeri 70-100 mg/dL, tokluk durumunda ise 70-140 mg/dL aralığında kabul edilir. Glukoz değerinin 60 mg/dL’nin altına düşmesi hipoglisemi, normalin üzerine çıkması ise hiperglisemi olarak adlandırılır. Çocuklar ve yetişkinler arasında glukoz değerlerinde 20-30 mg/dL farklılık görülebilir.
GLUKOZ DÜŞÜKLÜĞÜ NASIL ORTAYA ÇIKIYOR?
Hipoglisemi olarak tanımlanan glukoz düşüklüğü, kan şekerinin 60 mg/dL’nin altına inmesiyle ortaya çıkar. Diyabet ilaçları veya insülin kullananlarda, ileri yaştaki bireylerde ve bazı kronik hastalıkları olan kişilerde daha sık görülür. Açlık hissi, halsizlik, baş dönmesi, terleme, titreme, kalp ritminde düzensizlik ve görme bozukluğu hipogliseminin belirtileri arasında yer alır.
GLUKOZ YÜKSEKLİĞİ NEDEN GELİŞİYOR?
Hiperglisemi, kandaki glukoz seviyesinin normal değerlerin üzerine çıkması durumudur. Açlıkta 130 mg/dL, toklukta ise 180 mg/dL üzeri değerler yüksek kabul edilir. İnsülin eksikliği ya da insülinin etkili kullanılamaması glukoz yüksekliğinin temel nedenleri arasında yer alır. Sürekli yüksek seyreden kan şekeri, sinirler, damarlar ve organlar üzerinde hasara yol açabilir.
GLUKOZ YÜKSEKLİĞİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Glukoz yüksekliğinin tedavisi kişiye göre değişiklik gösterir. Diyabet hastalarında insülin veya diğer ilaçların düzenli kullanımı önemlidir. Bunun yanı sıra beslenme düzeninin değiştirilmesi, fiziksel aktivitenin artırılması ve kan şekeri takibinin düzenli yapılması glukoz kontrolüne katkı sağlar.
GLUKOZ DEĞERİ NASIL DENGELENİR?
Glukoz seviyesinin dengelenmesi için yaşam tarzı değişiklikleri ön plana çıkar. Glisemik indeksi düşük besinlerin tercih edilmesi, şeker tüketiminin sınırlandırılması, lif ve magnezyumdan zengin gıdaların tüketilmesi önerilir. Yeterli su içmek, uyku düzenine dikkat etmek, stres yönetimi sağlamak ve düzenli egzersiz yapmak glukoz dengesini destekleyen diğer faktörler arasında yer alır.
