Kadınlar Neden Daha Uzun Yaşıyor? Genetikten Daha Fazlası Var
İstatistiklere göre, insanlarda kadınlar ortalama 5,4 yıl daha uzun yaşıyor. Ancak bu fark yalnızca insanlara özgü değil. Araştırmaya katılan binden fazla hayvan türünde de benzer durumlar gözlemlendi. Örneğin memelilerin %72’sinde dişiler, erkeklerden daha uzun ömürlü. Hatta bazı geyik türlerinde bu fark iki katına kadar çıkabiliyor. Kuşlarda ise durum tam tersi: Türlerin %68’inde erkek kuşlar dişilerden daha uzun yaşıyor. Bu karşıt tablo, yaşam süresinin yalnızca kromozomal yapıyla açıklanamayacağını gösteriyor.Zehirli Y Hipotezi ve Kromozom Farkları
Araştırma ekibinden Dr. Johanna Staerk, erkeklerin kadınlara göre daha kısa yaşamasının nedenlerinden birinin kromozom farklılığı olduğunu vurguladı. Dişilerde iki X kromozomu bulunurken, erkeklerde sadece bir X ve kısa bir Y kromozomu mevcut. Bu durum, X üzerindeki genetik bozuklukların telafi edilememesine neden olabiliyor. Ayrıca, “Zehirli Y hipotezi”ne göre, Y kromozomu yaşlanmayı hızlandıran genetik materyaller taşıyor olabilir. Ancak genetik açıklamalar, yaşam süresindeki farkı tam anlamıyla açıklamakta yetersiz kalıyor. İşte tam da bu noktada evrimsel stratejiler ve sosyal roller devreye giriyor.Çiftleşme Rekabeti, Erkeğin Ömründen Yiyor
Araştırmaya göre, çok eşli yaşam biçimi ve çiftleşme rekabeti, erkeklerin yaşam süresini kısaltan faktörlerin başında geliyor. Erkeklerin dişileri etkilemek için sergilediği gösterişli davranışlar, fiziksel mücadeleler ve enerji tüketen biyolojik yatırımlar (boynuz, yele, renkli tüyler vb.) ömürlerinden çalıyor. Dr. Staerk, “Erkekler ne kadar çok eş için savaşırsa, o kadar çabuk yaşlanıyor” diyor. Bu durum memelilerin çoğunda geçerli. Buna karşın tek eşli türlerde bu biyolojik “bedel” daha düşük oluyor ve yaşam süresi farkı azalıyor.Ebeveynlik Davranışları Ömrü Uzatıyor
Çalışmanın en dikkat çekici sonuçlarından biri ise ebeveynlik üzerine. Genellikle “çocuk bakımı yıpratır” düşüncesinin aksine, araştırmaya göre yavrularına bakan cins daha uzun yaşıyor. Özellikle primatlarda, yavruların uzun süre bakıma muhtaç olması, ebeveynin sağlıklı ve uzun ömürlü olmasını gerektiriyor.Örneğin, şempanze yavruları annelerinin yanında 10 yıl kadar kalabiliyor. Bu da annenin uzun yaşamasını zorunlu kılıyor ve doğal seçilim bu yönde şekilleniyor. İnsanda da bu durum farklı değil.
